Bilimsel araştırma nasıl yapılır?

Herhangi bir konuda bilimsel araştırma yapılırken bilimsel araştırma yöntemleri kullanılır. Bilimsel yontemler diğer bilgi elde etme yöntemlerinden ( tecrübe,uzmanlık, medya,gelenek vb) ayıran en önemli özellik kendine özgü bir takım planlı ve sistematik adımları takip etmesidir. Bu adımları sırası ile ifade edecek olursak;

1- Araştırma konusunun (problemin) belirlenmesi: Bilimsel araştırma sürecinin en zor aşamalarından biri problemin belirlenmesidir.Bu aşamada konuyla literatür taranarak tam olarak hangi soruya cevap aranacağı ve literatürde hangi boşluğu dolduracağı belirlenmelidir. Bu aşamada özellikle araştırmanın gerekçesi açıkça ortaya konmalıdır.

2- Araştırmanın kavramsal çerçevesinin oluşturulması (Kuram, model, değişken ve hipotezlerin belirlenmesi): Araştırma problemi belirlendikten sonra araştırmanın hangi kurama dayandırılacağı, değişkenlerin neler olacağı , test edilecek hipotezlerin(araştırma sorularının) neler olacağı belirlenir.

3- Araştırma tasarımın ve yönteminin belirlenmesi: Bu aşamada araştırma yönteminin nitel mi nicel mi olacağı kararlaştırılır. Hangi araştırma deseninin ( örnek olay, deneysel araştırma vb.) seçileceği belirlenir.

4- Araştırma evren ve örnekleminin belirlenmesi: Araştırma sonuçlarının genellenebileceği evren’in ne olacağı evreni temsil edecek örneklemin ne olacağı ve bu örneklemden verilerin nasıl toplanacağı bu bölümde belirlenir.

5- Veri toplama yönteminin belirlenmesi ve verilerin toplanması: Bu aşamada değişkenlerin ölçümlerinin nasıl yapılacağı ve verilerin hangi araçlarla ( anket, gözlem, mülakat, odak grup vb.) toplanacağı belirlenir. Bir de bu araçların yapısal ve içeriksel özelliklerinin yeterlilikleri tespit edilir.

6. Verilerin analiz edilmesi: Bu aşamada toplanan veriler kodlanir ve araştırmanın amacına gore parametrik veya parametrik olmayan analiz teknikleri kullanılarak Spss,Amos,Minitab, Datadesk vb programlarla analiz edilir. Analiz sonucunda bulguların hipotezleri/araştırma sorularini destekleyip desteklemediği ifade edilir.

7 Araştırma bulgularının raporlanmasi: Bu aşamada yapılan çalışma bilim topluluguna ve uygulayıcilara duyurulmasi icin belirli düzen ve bilimsel yazım kurallarına uyacak şekilde bilimsel bir araştırma raporu haline getirilir.

Bir bilimsel araştırmada olması gereken belli başlı özellikleri ise aşağıdaki gibi ifade edebiliriz.

• Araştırmacının merak ve ilgisini çekmelidir.
• Araştırma literatüre ve endüstriye katkı sunmalıdır.
• Araştırma yenilikçi ve özgün olmalıdır. Daha önce çalışılmamış olması tercih edilir.
• Araştırma etik kurallara uymalı, deneklerin sağlığını tehlikeye atmamalıdır.
• Araştırma, değerlendiricilerin beklentilerini karşılamalıdır. Eğer araştırma bir kurum veya işletme iradesiyle yapılıyorsa ilgili kurumun gereklerini karşılamalıdır.
• Araştırma, araştırmacının yetenek ve imkanlarıyla uyumlu olmalıdır.
• Araştırma, konusu çok geniş ve çok dar olmamalıdır. Araştırmanın kapsam ve sınırları makul olmalıdır.
• Öne sürülen hipotezler sınanabilir olmalıdır.
• Araştırma zaman ve maliyet açısından gerçekleştirilebilir olmalıdır.

Sonuç olarak bir araştırmacı ilgi duyduğu bir konuyla ilgili titiz bir literatür araştırması yaparak konusunu belirler sonrasında konuyla ilgili tecrübeli bir araştırmacı dan destek alarak araştırma konusunu daraltarak  ayrıntılarını netleştirir. Konu belirlendikten sonra yukarıda belirttiğimiz yol izlenerek araştırma yapılır.

Kaynakça:

GÜRBÜZ, S., & ŞAHİN, F. (2018). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri Felsefe- Yöntem – Analiz. Ankara: Seçkin Akademik ve Mesleki Yayınlar.